6. sınıf KUVVET VE HAREKET

SÜRAT
Bir hareketlinin hızı zamanla değişmiyorsa böyle harekete durağan (sabit) hızlı hareket ya da düzgün doğrusal hareket adı verilir.

Hareketli bir cisim için yer değiştirme ve yol kavramları günlük yaşantıda zaman zaman aynı anlamda kullanılır. Ancak, iki kavram birbirinden ayrıdır. Örneğin; bulunduğu konumdan 20 metre uzaklaşıp, yine aynı konuma gelen hareketlinin yer değiştirmesi sıfırdır. Hareketlinin aldığı yol ise
20 + 20 = 40 metredir.

Bir cismin hareketi sırasında izlediği yola yörünge denir. Hareketlinin yörüngesi doğrusal, dairesel, elips veya eğri biçimde olabilir.
Hareketli bir varlığın birim zamanda aldığı yola “SÜRAT” denir.

Buna göre süratı şu şekilde ifade edebiliriz.

Sürat = Alınan Yol/ Geçen zaman

Süratın birimi

Alınan yol : metre (m)
Geçen zaman : saniye (s)
Sürat : metre/saniye (m/s)

Bir hareketlinin süratini hesaplayabilmemiz için;
• Hareketlinin aldığı yolu ve
• Bu yolu alması için geçen zamanı bilmemiz gerekir. SÜRAT “v” ile gösterilir. Vektörel bir büyüklüktür.

Sl birimine göre;

yer değiştirmenin birimi metre, zaman birimi saniye alınırsa SÜRAT birimi metre/saniye olur.

Yer değiştirme km, zaman h olursa, SÜRAT birimi km / h olur.
HAREKET ENERJİSİ

Hareket enerjisi nedir?
Çevremizde hareket eden cisimler,bu hareketlerinden dolayı bir enerjiye sahiptir. Bu enerji hareket enerjisi olarak adlandırılır. Bir tavşan köpekten kaçarken ya da kedi kuşu kovalarken hareket enerjisine sahiptir.

HAREKET

Hareket, bir cismin sabit bir noktaya göre yerinin zamana karşı değişimidir.
Hareketle ilgilenen bilim sahaları, mekanik ve kinematik olarak sınıflandırılabilir.
Kuvvet veİlkinde kütle üzerindeki etkisi incelenirken, ikincisinde, kütlenin konumu, hızı gibi nitelikler içerir.
Hareketle ilgili en temel kanunlar, Newton'un hareket kanunları olarak adlandırılan Isaac Newton tarafından hareket eden bir cismin davranışlarının incelenmesi ile elde edilmiş olan kanunlardır.
Bu kanunlar aynı zamanda klasik mekanik kuramlarının temelini oluşturur.

KUVVET NEDİR?

KUVVET NEDİR?

Hareket eden bir cismi durduran, duran bir cismi hareket ettiren, cisimlerin şekil, yön ve doğrultularını değiştiren etkiye Kuvvet denir.

KUVVETİN CİSİMLER ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ
• Kuvvetin, cisimlerin hareket durumlarını değiştirme etkisi vardır.
• Kuvvetin, cisimlerin şekil, biçim, yön ve doğrultularını değiştirme etkisi vardır.
• Kuvvetin, cisimler üzerinde döndürme etkisi vardır.
NOT: Kuvvetin sağlandığı kaynaklar değişiktir. Örneğin; kas kuvveti, yakıt kuvveti, su buharı kuvveti, suyun ve havanın kaldırma kuvveti

KUVVETİN GÖSTERİLMESİ
Fizikte temel anlamda iki büyüklük vardır.
1. Skaler Büyüklük
2. Vektörel Büyüklük
Skaler Büyüklük
Sadece bir sayı ve bir birimle belirtilen büyüklüktür. Örnek; Kitabın boyu 160 cm dir. Karpuz 5 kg dır vb…
Sıcaklık, kütle, zaman, uzunluk, öz kütle, enerji skaler büyüklüklerdir.
Vektörel Büyüklük
Yönü, doğrultusu ve değeri ile belirtilen büyüklüklere Vektörel Büyüklük denir.
Kuvvet, Hız, İvme gibi büyüklükler vektörel büyüklük olduğundan vektörle gösterilir.
Vektör: Yönlendirilmiş, sınırlandırılmış, ölçülebilen doğru parçasıdır.
Vektör ( ----> ) ile gösterilir. Ucundaki ok işareti kuvvetin yönünü belirtir.

KUVVETİN ELEMANLARI

1. Kuvvetin Yönü: Örnek şekilde AB vektörünün ya da F vektörünün yönü A dan B ‘ ye doğrudur.
2. Kuvvetin Doğrultusu: Şekildeki AB vektörünün doğrultusu yere paralel ve C çizgisi üzerindedir.
3.Kuvvetin Uygulama Noktası: AB vektörünün başlangıç noktası A dır. Bitiş noktası ise B noktasıdır.
4. Kuvvetin Şiddeti: Şekildeki AB vektörünün şiddeti (değeri ) 5N dur.

KUVVETİN ÖLÇÜLMESİ

Kuvveti veya ağırlığı ölçmek için Dinamometreler veya yaylı el kantarları kullanılır. Dinamometreler, kuvvet ölçen araçlardır ve cisimlerin esneklik özelliğinden faydalanılarak yapılmışlardır.

KUVVETLERİN BİLEŞKESİ
(Bileşke Kuvvet)
Bir cisme aynı anda uygulanan iki veya daha çok kuvvetin yerini tutan tek kuvvete Bileşke Kuvvet denir. R ile gösterilir.

Aynı Yön ve Doğrultulu Vektörlerin Bileşkesi